Full title: National Identity in Myanmar Understanding Bamar People’s Perspectives on Burmanization and Ethnocentrism (In Burmese)
by Hannax, Moezat and John Paul
Soon after demonstrations against the February 1, 2021 military coup started in urban areas and developed into a fully-fledged nationwide rally, Myanmar’s state security forces began brutally cracking down on protesters. By the end of October 2021, more than 9,000 people were arrested and around 1,200 were killed (Assistance Association for Political Prisoners, 2021). For many living in the central regions of Myanmar, the military’s merciless aggression towards unarmed civilians is a new experience.
Yet, this violence is nothing new for the country’s ethnic minorities who have experienced such tragic and horrifying stories for decades—the Bamar ethnic majority was just unaware. The coup and its aftermath are an eye-opening period for many people who have been pushed into some form of collective reflection (McLaughlin, 2021). Ordinary Bamar started to realize that the military has most likely been perpetrating similarly horrible crimes in ethnic minority areas. There have been more discussions and openness among the Bamar population about the experiences of ethnic minorities, which in turn has led to increasing interrogation of the concept of Burmanization.
However, Burmanization—a state and Tatmadaw-sponsored process that has been promoting the Bamar cultural and religious identity as the norm in Myanmar—is still a difficult topic for many communities, including the Bamar themselves. There has been very limited cross-community understanding regarding the topic. This piece investigates Bamar people’s roles in and perspectives on Burmanization as well as on ethnic minorities’ ethnocentrism in Myanmar. It offers some thoughts as to why the awakening to social and political injustices and discrimination on the Bamar side has happened so late and may still be a work in progress. Lastly, the piece argues that Myanmar is at a turning point where newly found empathy and understanding can be used to start building a common national identity.
Building Modern-day Myanmar: A Hierarchization of Ethnicities
Myanmar is a diverse land where more than 100 ethnicities lived long before the emergence of international borderlines and the formation of modern-day Myanmar. After the British occupation in 1885, the British employed a “divide and rule” tactic, further deepening divisions in the newly formed state. For instance, British colonists divided the territory into Ministerial Burma (populated by the Bamar) and Frontier Areas (populated mainly by ethnic minorities) and governed these two areas in distinct manners. Moreover, in order to boost the economy and solve labor shortages, the British encouraged immigration from India to Myanmar. Through new migrant communities, a new racial hierarchy emerged in which the European race was placed at the top, followed by the Chinese and Indians, while local people were placed at the bottom (Thant Myint-U, 2019).
In response, the notion of national identity among people living in Ministerial Burma developed along with anti-imperialist movements. Yet, these developments did not reflect the reality of those living in frontier areas and thus failed to create inter-ethnic solidarities between the Bamar majority and ethnic minorities. Therefore, the legacy of colonialism left the country with the question of how these diverse groups could belong together within the state boundaries. When the Bamar and ethnic minorities demanded independence from Britain, political elites from some of the ethnic groups decided to enter into the Panglong Agreement with the aim of living together peacefully and equally in a federation. This was a historical attempt towards building an inclusive national identity. However, the agreement’s promises were neglected after the military coup of 1962 and have remained so until today.
After decades of military rule, ethnicity still plays a substantial role in defining a Myanmar national. Based on the concept of taingyintha [1], those not recognized in the official list of 135 ethnic groups have been denied political space at the very least, and even denied citizenship rights (with accompanying socio-economic impacts) in worse cases. There has been a fixed understanding of what it means to be indigenous, who belongs to the country and who does not (International Crisis Group, 2020). In this fashion, ethnic groups are bound to compete with other groups for resources and political entitlements (Clarke, Seng Aung Sein Myint & Siwa, 2019). Socio-political privilege in Myanmar is hierarchized and comes in the form of a pyramid where at the very bottom are foreigners and the unrecognized identities by the state [2]; the next layer being minority groups with smaller populations. This often leads to discriminatory actions against “foreign descendants” (arguably more often against those of south Asian descent) and people who are believed to practice a “foreign religion” [3] (anything other than Bamar Buddhism). Indeed, through the process of Burmanization, being Myanmar has been made to equate with being Bamar.
Burmanization: Bamar Identity in Place of a Myanmar National Identity
In an attempt to build a common identity, successive governments and the Tatmadaw have tried to promote the identity of the majority—Bamar. This can be classified as Burmanization: “processes of cultural assimilation that reinforce [Bamar] cultural identity as the norm of Myanmar national identity” (Walton, 2013, p. 10). The state nationalized Bamar cultural elements intertwined with Buddhist religious values and practices. For instance, Myanmar’s only official language is Burmese (the language of the Bamar), and the state promotes the majority’s religion which is the Bamar way of Buddhism—Theravada Buddhism influenced by cultural elements of Bamar people. As a result, a collective and inclusive national identity representing all diverse communities was never created.
Rather than coming in the form of an overtly declared policy, the process of Burmanization emerged from the Bamar-centric approach manifested in the state structure and state building during the previous military regimes. Houtman (1999) used the term “Myanmafication”, especially in discussing the name changes done in 1989, calling the shift from the name Burma to Myanmar a means “to represent the ultimate illusion of unification of the country”, together with numerous historical commissions to “develop and study Myanmar identity” (Houtman, 1999, p. 53-54). This kind of assimilationist character is also discussed “as an “internal” form of colonialism” (Boutry, 2015, p. 6). For instance, government policy of development of non-Bamar ethnic groups living in border areas viewed them as “primitive, backward and in need of guidance” (Walton, 2013, p. 11). This is exemplified by the establishment of designated schools under the Border Affairs Ministry to educate and effectively communicate Burman-ness to students of other ethnic and religious backgrounds.
At the same time, the Bamar as the identity group at the top of the hierarchy have benefited from Burmanization, since there has historically been a wider space for their political and socio-cultural progress due to existing systems and structures and the state’s preferential treatment of the Bamar language, culture and religion. Yet, Walton (2013) highlighted the inability of Bamar to recognize this privilege and argued that this hinders efforts to forge ethnic unity in Myanmar, and instead leads to competitive ethnocentric trends.
Lack of Understanding of Ethnocentrism as a Response to Burmanisation
Burmanization, in the experience of non-Bamar ethnic peoples, not only brought group consciousness, but clearly also a sense of threat to the existence of their own identities. Successive governments’ imposition of Burmanization stimulated ethnocentric thinking among non-Bamar ethnic groups who have become more attached to their own ethnic identities. Each ethnic group has its distinct language and practices a different culture. As there was no official state structure or support for the promotion of their language and history, many ethnic groups tried to promote it themselves through various ethno-religious groups, like the Kachin Baptist Convention, and networks of organizations affiliated with armed groups, like the Mon National Education Committee. Successively, ethnic minorities attempted to protect their identities, encouraging the rise of ethnocentric behaviors and deepening the divide between the different groups.
Burmanization was highly militarized, and so were reactions against it. The state's attempt to spread control over all areas of the country relied on authority by force (Ana) along with fierce military campaigns. This exertion of power from the Bamar center to the peripheries was a form of consolidation of power, forcing submission through terror and attempting to unify the country. The assimilation attempt did not bring unity among diverse ethnic groups and instead triggered the mobilization of ethnic based organizations and increased militarization surrounding ethnicity. Along ethnic lines, armed groups and militia were formed to protect their communities. For example, the Kachin political movement group (Kachin Independence Organization) took up arms and formed the Kachin Independence Army in the 1960s. In the border areas of Myanmar, some 20 ethnic armed groups—with different goals and objectives—operate both politically and militarily. Some ethnic armed organizations (EAOs) are more established, and their “stated objectives are some form of greater autonomy for their communities” (International Crisis Group, 2020, p. 2).
As a result of the conflicts between the Tatmadaw and EAOs since independence, people from ethnic minorities have suffered from massive massacres, rapes and brutal interrogations (Smith & Allesbrook, 1994). While civil wars along with grave human rights atrocities in Myanmar were mainly taking place in ethnic minority areas, Bamar majority regions seemed relatively peaceful (Callahan, 2003). In the past, for an average Bamar in the central regions of Myanmar, there was little or no understanding of why the ethnic groups kept arms and were always rebelling against the state. On the contrary, during that time, people living in the Bamar heartland defended the military. For instance, during the violent campaigns in Rakhine State targeting the Rohingya in 2016 and 2017, the Rohingya “were generally seen as illegal immigrants” who did not deserve citizenship (Shoon Naing, 2019, para. 6).
Myanmar officials alleged that Rohingyas torched their own homes to get international attention (Beech, Nang & Simons, 2021). With the public perception shaped by state media, military officers and influential monks, many from the majority population were unable to sympathize with the Rohingya (Kironska, 2021). This undoubtedly fueled mistrust and a lack of faith among ethnic minority groups towards the Bamar majority and Bamar-dominated governments. One Mon leader described this difference as “our heroes are their enemies and vice versa” (Hirschi, 2019, para.21). Has this changed since the February 2021 coup d’état?
Post-Coup: Unity Against the Military?
A few weeks after the coup, there was violent upheaval in cities and towns around Myanmar. Many people who never heard of or believed in the Tatmadaw’s brutalities in ethnic minority areas gained sympathy for minority groups. People’s animosity and outrage towards the military and the system of human rights violations is growing. As a result, the system and military have become the common enemy. Naw Hsa Moo and Dillabough-Lefebvre (2021) argued that “[t]he coup has created circumstances through which people in towns and cities across the country can better empathize with the long-suffering plight of residents of the war-torn lands” (para. 26). Experiencing the security forces’ brutality, people in cities suffered similar trauma to that which many people in rural frontier areas have been experiencing for decades. Subsequently, many Bamar publicly admitted that they were wrong to deny the Rohingya genocide. Some further apologized for their ignorance and negligent acceptance of Burmanization on social media such as Facebook. Some remarkable sentiments were also seen regarding the EAOs, especially with people applauding and praying for the KIA or the Karen National Union under the news report about these EAOs attacking Tatmadaw—which is a significant shift of center public opinion [4]. Even though they did not like EAOs in the past, some support them now (Eckert, 2021) and many young people from Myanmar heartlands also consider fighting against the military.
Yet, there were also other comments on social media from people saying the past should not be brought up again to create more divisions. Some suggest bringing up past atrocities against ethnic minorities, especially the Rohingya community, as well as Burmanization, ethnic rights and self-determination are divisive topics that should wait, that all should focus first on the common enemy. Some outright deny Bamar privilege or supremacy when discussing Burmanization. There were also criticisms against certain outspoken ethnic rights activists labeled as ethnocentric nationalists. Other notable sentiment is the sense of entitlement or ownership of the country of the center population in their demands that EAOs come to attack the rebellious military SAC, and those who do not will not be granted any rights after democracy is restored again. These discussions have become louder in our own networks since the coup; however, which of these sentiments are shared among people outside of Twitter and Facebook discussions, and outside of our academic bubble?
Regardless of the exact content and direction of these debates, it is undeniable that the topic of Burmanization and questions on national identity have gained wider public attention than before. The traumatic situation that people are currently facing helps them understand Burmanization and ethnocentric traps that most of them were not aware of. Now the trauma has become collective. After witnessing such human rights violations, people started to empathize with those whose rights have been neglected and violated for decades. That realization is a good starting point for nation building as it paves the way for a system that addresses the factors causing such atrocities and that upholds the culture of human rights and equal treatment regardless of ethnicity or religion. In that way, the existing statecraft placing Bamar and the Tatmadaw at the helm is likely to be deserted and replaced with a new nation building footed in equal rights and protection for all ethnic groups before the law.
Should people agree to coming together to build a “federal union” that can accommodate all ethnic interests and have a representative common national identity, this could be a stepping stone towards reconciliation. Although potential reparation to non-Bamar people remains an important part in the process of reconciliation under the current political climate, reparation is not a prerequisite for the process to begin. Since reparation is a structural issue that will have to be implemented through a series of discussions among different Bamar and non-Bamar institutions, reparation can only happen after political elites start discussion about reconciliation.
Can the collective trauma, empathy and creation of a common enemy be transformed into a starting point for building a sense of belonging and a vision for the future Myanmar?
Can this sense of belonging grow into the new national identity in Myanmar?
And how close are we to achieving this vision?
Notes
Historically translated as “indigenous race” or “national race”, now often as “ethnic nationality” or “ethnic group”, and conceived in an essentialist way that is closer to the English “race” (International Crisis Group, 2020, p. 6). National races do not actually refer to races but to ethnicities living in Myanmar since before the British annexation in 1885.
Ethnic groups are denied citizenship and socio-political representation for reasons of not being Myanmar taingyinthar (e.g. Rohingya people). Intersectionality also factors into these “unrecognized identities”, for example, a Hindu of South Asian descent may have a different experience to a Muslim of South Asian descent.
For instance, although some Indian and Chinese descendants have been living in Myanmar for over a century, they were never considered a part of Myanmar's imagined community (nation).
For ethical and security reasons, links to and screenshots of the social media content mentioned in the essay are not included.
References
Assistance Association for Political Prisoners. (2021, October 25). Daily briefing in relation to the military coup: Day 267. https://aappb.org/?p=18393
Beech, H., Saw Nang & Simons, M. (2021, October 19). ‘Kill all you see’: In a first, Myanmar soldiers tell of Rohingya slaughter. The New York Times. https://www.nytimes.com/2020/09/08/world/asia/myanmar-rohingya-genocide.html
Boutry, M. (2015). How far from national identity?: Dealing with the concealed diversity of Myanmar. In R. Egreteau and F. Robinne (Eds.), Metamorphosis: Studies in social and political change in Myanmar (pp. 103–126). National University of Singapore Press.
Callahan, M. P. (2003). Making enemies: War and state building in Burma. Cornell University Press.
Clarke, S. L., Seng Aung Sein Myint, & Siwa, Z. Y. (2019). Re-examining ethnic identity in Myanmar. The Centre for Peace and Conflict Studies. https://www.centrepeaceconflictstudies.org/wp-content/uploads/Re-Examining-Ethnic-Identity-in-Myanmar.pdf
Eckert, P. (2021, May 24). Protests, armed clashes highlight tensions on 100th day since Myanmar coup. Radio Free Asia. https://www.rfa.org/english/news/myanmar/coup-100-days-05112021190035.html
Hirschi, E. (May 20, 2019). Mon lead the way in mother tongue education. Frontier Myanmar. https://www.frontiermyanmar.net/en/mon-lead-the-way-in-mother-tongue-education/
Houtman, G. (1999). Mental culture in Burmese crisis politics: Aung San Suu Kyi and the National League for Democracy. Institute for the Study of Languages and Cultures of Asia and Africa (ILCAA), Tokyo University of Foreign Studies.
International Crisis Group. (2020). Identity crisis: Ethnicity and conflict in Myanmar (No. 312). https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/myanmar/312-identity-crisis-ethnicity-and-conflict-myanmar
Kironska, K. (2021, May 26). How Myanmar state-run media shaped public opinion on the Rohingya. Central European Institute of Asian Studies. https://ceias.eu/how-myanmar-state-run-media-shaped-public-opinion-on-the-%e2%80%8erohingya%e2%80%8e/
McLaughlin, T. (2021, February 11). Why did it take a coup? The Atlantic. https://www.theatlantic.com/international/archive/2021/02/myanmar-military-coup-joe-biden/617997/
Naw Hsa Moo, & Dillabough-Lefebvre, D. (2021, March 15). While Myanmar’s cities become military occupations, conflict persists in the ethnic borderlands. Transnational Institute. https://www.tni.org/en/article/while-myanmars-cities-become-military-occupations-conflict-persists-in-the-ethnic
Shoon Naing. (2019, September 3). Myanmar forces Rohingya to accept cards that preclude citizenship: Group. Reuters. https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rohingya-idUSKCN1VO16D
Smith, M., & Allesbrook, A. (1994). Ethnic groups in Myanmar: Development, democracy, and human rights (No. 25–72). Anti-Slavery International.
Thant Myint-U. (2019). The hidden history of Burma: Race, capitalism, and the crisis of democracy in the 21st century (1st ed.). W. W. Norton & Company.
Walton, M. J. (2013). The “Wages of Burman-ness”: Ethnicity and Burman privilege in contemporary Myanmar. Journal of Contemporary Asia, 43(1), 1–27. https://doi.org/10.1080/00472336.2012.730892
မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးဝိသေသလက္ခဏာ
ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် တိုင်းရင်းသားဗဟိုပြုဝါဒအပေါ် ဗမာလူမျိုးများ၏ ရှုထောင့်အမြင်များကို သိနားလည်ခြင်း
ဟန္န၊ မိုးဇက်နှင့် ဂျွန်ပေါလ်
၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းယူမှုကို စတင် ဆန့်ကျင်ခဲ့သည့် မြို့ပြ ဆန္ဒပြပွဲများမှသည် ပြည်လုံးကျွတ်လူထုစည်းဝေးပွဲများအဖြစ် ပီပြင်စွာထွက်ပေါ်လာပြီးနောက် တစ်ပြိုင်နက် တည်းမှာပင် မြန်မာ့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များက ဆန္ဒပြသူများကို လူမဆန်စွာ စတင်ဖြိုခွင်း နှိမ်နင်းခဲ့ကြပါသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလကုန်အထိ လူပေါင်း ၉,၀၀၀ ကျော် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး ၁,၂၀၀ ခန့် သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ ရပါသည် (နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေး အသင်း၊ ၂၀၂၁)။ ထိုကဲ့သို့ လက်နက်မဲ့ ပြည်သူများအပေါ် စစ်တပ်၏ ညှာတာသနားမှုကင်းမဲ့စွာ ရက်ရက်စက်စက် နှိမ်နင်းမှုများသည် မြန်မာနိုင်ငံ အလယ်ပိုင်းဒေသများတွင် နေထိုင်သူအများစုအတွက် အတွေ့အကြုံသစ် တစ်ခု ဖြစ်လို့နေပါသည်။
သို့ရာတွင် ထိုကဲ့သို့ ထိတ်လန့်တုန်လှုပ်ဖွယ်ရာ ကြေကွဲဖွယ်ဖြစ်ရပ်များကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ခါးစည်းခံခဲ့ရသော နိုင်ငံအတွင်းရှိ လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားများအတွက်မူ ထိုအကြမ်းဖက်မှုများမှာ ဘာမျှ အသစ် အဆန်း မဟုတ်တော့ပေ - လူများစု ဗမာတိုင်းရင်းသားများက သတိမမူမိခဲ့ခြင်းသာဖြစ်ပါသည်။ အာဏာသိမ်းယူမှုနှင့် နောက်ဆက်တွဲ အဖြစ်အပျက်များသည် လူအများစုအတွက် မျက်စိပွင့်၊ နားပွင့် ဖြစ်စေခဲ့ပြီး စုပေါင်းတုံ့ပြန်မှု အသွင်တစ်ရပ် ဖြစ်ပေါ်စေရန် တွန်းအားပေးခဲ့ပါသည် (McLaughlin၊ ၂၀၂၁)။ သာမန် အရပ်သားဗမာတို့အနေဖြင့် စစ်တပ်သည် အလားတူကြောက်မက်ဖွယ်ကောင်းသော ရာဇဝတ်မှုများ ကို လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားများနေထိုင်ရာ ဒေသများတွင် အများဆုံး ကျူးလွန်နေနိုင်ဖွယ် ရှိသည်ဟု စတင် အသိတရား ရရှိလာခဲ့ပါသည်။ ဗမာလူမျိုးများကြားတွင် တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများ၏ ဖြတ်သန်း တွေ့ကြုံရမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ ပိုမို ပွင့်လင်းစွာ ပြောဆိုဆွေးနွေးလာကြသည်နှင့်အမျှ ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒ အယူအဆအပေါ် ဝေဖန်ဆန်းစစ်ပြောဆိုမှုများစွာ ထွက်ပေါ်စေခဲ့သည်။
မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒကို နိုင်ငံတော်အစိုးရနှင့် တပ်မတော်မှ အဓိက ကျောထောက် နောက်ခံပြုထားပါသည်၊ ၎င်းသည် ဗမာ့ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အမှတ် လက္ခဏာများကို စံနှုန်းအဖြစ် သတ်မှတ်ကာ အားပေးမြှင့်တင်ထားသော စနစ်တစ်ခု ဖြစ်သဖြင့် ၎င်းမှာ ဗမာတို့ကိုယ်တိုင် အပါအဝင် လူမှုအသိုက်အဝန်းအများစုအတွက် အကျပ်တွေ့စေသည့် ကိစ္စရပ်တစ်ခု ဖြစ်နေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ထိုအကြောင်းအရာနှင့်စပ်လျဉ်း၍ လူမှုအသိုက်အဝန်းအချင်းချင်းကြား အပြန်အလှန် သိနားလည်မှုမှာ အလွန် နည်းပါးလျက်ရှိပါသည်။ ဤသုတေသနတွင် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် တိုင်းရင်းသား လူနည်းစုများ၏ တိုင်းရင်းသားဗဟိုပြုဝါဒနှင့်ပတ်သက်၍ ဗမာလူမျိုးများ၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် ရှုထောင့်အမြင်များကို လေ့လာဖော်ထုတ်ထားပါသည်။ ယခုလေ့လာမှုမှတဆင့် လူမှုရေးနှင့် နိုင်ငံရေး တရားမမျှတမှုများနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများသည် ဗမာဘက်ခြမ်းတွင် အလွန် နောက်ကျပြီးမှ ဖြစ်ပေါ်ရသည့်အကြောင်းရင်းနှင့် ဖြစ်နေဆဲအခြေအနေများကို ဆက်စပ်တွေးတောကာ သုံးသပ်စရာများ ရရှိစေနိုင်ပါသည်။ နောက်ဆုံးအနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် များမကြာမီက ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့သည့် ထပ်တူခံစား ကိုယ်ချင်းစာမှု နှင့် စာနာနားလည်မှုတို့ကို အသုံးပြု၍ ဘုံအမျိုးသားရေးလက္ခဏာတစ်ရပ် စတင် တည်ဆောက်နိုင်မည့် အလှည့်အပြောင်းကာလကို ရောက်ရှိနေသည့်အကြောင်း ဤသုတေသနတွင် ဆွေးနွေးတင်ပြထားပါသည်။
ခေတ်သစ်မြန်မာနိုင်ငံတည်ဆောက်ခြင်း - တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများကို အထက်အောက်ဖွဲ့စည်းထားခြင်း
နိုင်ငံတကာနယ်နိမိတ်မျဉ်းများမသတ်မှတ်မီနှင့် ခေတ်သစ်မြန်မာနိုင်ငံ မတည်ထောင်မီကတည်းက မြန်မာနိုင်ငံသည် မတူကွဲပြားသည့် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုပေါင်း ၁၀၀ ကျော်နေထိုင်သော အရောင်အသွေး စုံလင်လှသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဖြစ်ပါသည်။ ၁၈၈၅ ခုနှစ် ဗြိတိသျှတို့ သိမ်းပိုက်အုပ်ချုပ်ထားစဉ်ကာလတွင် “သွေးခွဲအုပ်ချုပ်ရေး” နည်းဗျူဟာကို ကျင့်သုံးခဲ့ကြပြီး ခေတ်သစ်မြန်မာနိုင်ငံ၌ ခွဲထွက်မှုများ နက်ရှိုင်းသည် ထက် ပို၍နက်ရှိုင်းစေခဲ့ပါသည်။ ဥပမာအနေဖြင့် ဗြိတိသျှကိုလိုနီနယ်ချဲ့တို့က ဗမာပြည်မ (ဗမာအများစု နေထိုင်ရာ) နှင့် တောင်တန်းဒေသ (တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများအဓိကနေထိုင်ရာ) ဟူ၍ နယ်မြေနှစ်ခု ပိုင်းခြားကာ ခွဲခြားအုပ်ချုပ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် စီးပွားရေးမြှင့်တင်ရန်နှင့် အလုပ်သမားရှားပါးမှုပြဿနာများ ဖြေရှင်းရန်အလို့ငှာ ဗြိတိသျှတို့သည် အိန္ဒိယမှ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ရွှေ့ပြောင်းအခြေချရန် တိုက်တွန်းခဲ့ကြသည်။ ထို့သို့ ရွှေ့ပြောင်းဝင်ရောက်လာသော လူမှုအသိုက်အဝန်းများမှတဆင့် လူမျိုးရေးထက်အောက် ကွဲပြားသည့် စနစ်သစ်တစ်ခု ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်၊ ထိုစနစ်တွင် ဥရောပတိုက်ကလူမျိုးများက ထိပ်ဆုံးနေရာတွင်ရှိနေပြီး ၎င်းနောက် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယလူမျိုးများကနေရာယူထားကာ ဒေသခံပြည်သူများက အောက်ဆုံးနေရာတွင် ရှိနေပါသည် (သန့်မြင့်ဦး၊ ၂၀၁၉)။
၎င်းကိုတုံ့ပြန်သောအားဖြင့် ဗမာပြည်မ၌ နေထိုင်သောသူများကြားထဲတွင် အမျိုးသားရေး ဝိသေသ လက္ခဏာ အယူအဆမှာ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများနှင့်အတူ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ပါသည်။ သို့ရာတွင် ထိုပြောင်းလဲဖြစ်ပေါ်မှုများသည် တောင်တန်းဒေသများတွင် နေထိုင်သောသူများ၏ လက်တွေ့ဘဝ အခြေအနေကို မထင်ဟပ်ခဲ့သောကြောင့် လူများစုဗမာနှင့် လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားများအကြား၌ တိုင်းရင်းသား အချင်းချင်း စည်းလုံးညီညွတ်ရေးကို မတည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ချေ။ ထို့ကြောင့် ကိုလိုနီစနစ် အမွေအနှစ် အဖြစ် ထိုမတူကွဲပြားသော အုပ်စုအသီးသီးသည် နိုင်ငံနယ်နိမိတ်အတွင်း အတူတကွပါဝင်နိုင်မည့် နည်းလမ်းနှင့် ပတ်သက်၍ စဉ်းစားဖွယ်ရာမေးခွန်းကို ချန်ထားရစ်ခဲ့ပါသည်။ ဗမာနှင့် လူနည်းစု တိုင်းရင်းသားများက ဗြိတိသျှထံမှ လွတ်လပ်ရေးတောင်းဆိုရာ၌ အချို့သောတိုင်းရင်းသားအုပ်စုများမှ နိုင်ငံရေးအခွင့်ထူးခံများသည် ဖက်ဒရေးရှင်းတစ်ခုတွင် ငြိမ်းချမ်းစွာ တန်းတူညီမျှ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် ပင်လုံစာချုပ် တွင် သဘောတူလက်မှတ်ထိုးရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။ ၎င်းသည် အားလုံးပါဝင်သော အမျိုးသားရေး လက္ခဏာတစ်ရပ် တည်ဆောက်ရန်အတွက် သမိုင်းတွင်သည့် ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှု တစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ သို့သော်ငြားလည်း ၁၉၆၂ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းယူပြီးနောက် ထိုစာချုပ်ပါ ကတိပြုချက်များကို လျစ်လျူရှုခဲ့ကြသည်မှာ ယနေ့ထက်တိုင်အောင်ပင် ဖြစ်ပါသည်။
စစ်အုပ်ချုပ်ရေးအောက်၌ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာကြာလာခဲ့ပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံသားအဖြစ် သတ်မှတ်ရာတွင် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုသည် အရေးကြီးသောအခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်နေပါသည်။ တိုင်းရင်းသား [၁] အဖြစ် သတ်မှတ်ယူဆချက်ကို အခြေခံ၍ တရားဝင်ထုတ်ပြန်သည့် လူမျိုးစုအုပ်စု ၁၃၅ စု စာရင်းတွင် အသိအမှတ်ပြုမခံရသော လူမျိုးစုများ၏ နိုင်ငံရေးအခင်းအကျင်းကို အဆုံးထိ ပိတ်ပင်ခဲ့သည့် အပြင် အဆိုးဆုံး ကိစ္စရပ်များတွင် နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးများကိုပင် ငြင်းပယ်ခဲ့သည် (လူမှု-စီးပွား သက်ရောက်မှုများလည်း အတူပါရှိသည်)။ နိုင်ငံတွင်ပါဝင်သောနှင့် မပါဝင်သော ဌာနေတိုင်းရင်းသား ဖြစ်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ပုံသေ နားလည်ထားမှုတစ်ခု ရှိနေပါသည် (International Crisis Group၊ ၂၀၂၀)။ ဤဖွဲ့စည်းပုံစနစ်အရ တိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုအုပ်စုများသည် အရင်းအမြစ်များနှင့် နိုင်ငံရေးအရ ခံစားပိုင်ခွင့်များ ရရှိရန်အတွက် အခြားအုပ်စုများနှင့် ယှဉ်ပြိုင်ရမည်ဖြစ်သည် (Clarke, Seng Aung Sein Myint & Siwa၊ ၂၀၁၉)။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူမှု-နိုင်ငံရေး အခွင့်ထူးခံမှုမှာ အထက်အောက် ပိရမစ်ပုံစံဖြင့် ဖွဲ့စည်း တည်ဆောက်ထားပြီး အောက်ဆုံးတွင် တိုင်းတစ်ပါးသားများ နှင့် နိုင်ငံတော်ကအသိအမှတ်မပြုသော သီးခြားဝိသေသများ [၂] ရှိ၍ နောက်အလွှာ အဆင့်တွင် လူဦးရေနည်းသည့် လူနည်းစုအုပ်စုများ ရှိနေပါသည်။ အများအားဖြင့် ၎င်းသည် “တိုင်းတစ်ပါးမှ ဆင်းသက်လာသူများ” (အထူးသဖြင့် တောင်အာရှနွယ်ဖွားများ) နှင့် “တိုင်းတစ်ပါး ကိုးကွယ်မှုဘာသာ”[၃] (ဗမာဗုဒ္ဓဘာသာမဟုတ်သော အခြားဘာသာ) ကို ယုံကြည် သက်ဝင်သူများ အပေါ် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်။ အမှန်စင်စစ် ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒ သွတ်သွင်းသည့် ဖြစ်စဉ်မှတစ်ဆင့် မြန်မာဖြစ်ခြင်းနှင့် ဗမာလူမျိုးဖြစ်ခြင်းကို ညီမျှစေကာ တန်းတူဖြစ်စေခဲ့ပါသည်။
ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒသွတ်သွင်းခြင်း - မြန်မာ့အမျိုးသားရေးဝိသေသလက္ခဏာနေရာတွင် ဗမာ့ဝိသေသလက္ခဏာထားရှိခြင်း
ဘုံဝိသေသလက္ခဏာတစ်ရပ် တည်ဆောက်ရန်ရည်ရွယ်ချက်ဖြင့် အစိုးရအဆက်ဆက်နှင့် တပ်မတော်သည် လူများစုဖြစ်သော ဗမာတို့၏ ဝိသေသလက္ခဏာကို အားပေးမြှင့်တင်ရန် ကြိုးစားခဲ့ပါသည်။ ၎င်းကို ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒ သွတ်သွင်းခြင်း အဖြစ်သတ်မှတ်နိုင်ပြီး “[ဗမာ့] ယဉ်ကျေးမှု ဝိသေသလက္ခဏာကို မြန်မာ့အမျိုးသားရေး ဝိသေသလက္ခဏာ “စံနှုန်း” အဖြစ် ခိုင်မာအားကောင်းစေသည့် ယဉ်ကျေးမှု သွတ်သွင်းခြင်း ဆိုင်ရာ နည်းစနစ်များ” ဖြစ်ပါသည်။ (Walton၊ ၂၀၀၃၊ စာ-၁၀)။ အစိုးရက ဗမာ့ယဉ်ကျေးမှု အစိတ်အပိုင်းများကို နိုင်ငံပိုင်ပြုလုပ်ထားပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့၏ ဘာသာရေးတန်ဖိုးထားမှုများနှင့် ထုံးတမ်းအစဉ်အလာများနှင့် ရောယှက်ထားပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ တစ်ခုတည်းသော ရုံးသုံးဘာသာစကားမှာ ဗမာစာ (ဗမာတို့ ဘာသာစကား) ဖြစ်သည့်အပြင် အစိုးရက လူအများစုဗမာတို့ ကိုးကွယ်သည့် ဗုဒ္ဓဝါဒဖြစ်သော ဗမာလူမျိုးတို့၏ အခြေခံယဉ်ကျေးမှုအစိတ်အပိုင်းများ လွှမ်းမိုးထားသည့် ထေရဝါဒဗုဒ္ဓဘာသာကို အားပေးထောက်ခံပါသည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် မတူကွဲပြားသည့် လူမှုအသိုက်အဝန်း ပေါင်းစုံကို ကိုယ်စားပြု၍ အားလုံးစုပေါင်းပါဝင်သည့် အမျိုးသားရေးဝိသေသလက္ခဏာတစ်ရပ်ကို မည်သည့် အခါကမျှ မဖန်တီးနိုင်ခဲ့ပေ။
ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒသွတ်သွင်းခြင်းဖြစ်စဉ်သည် တရားဝင် ဗြောင်ကျကျထုတ်ပြန်သည့် မူဝါဒ ပုံစံမျိုးထက် ယခင် စစ်အစိုးရများ လက်ထက်၌ နိုင်ငံတော်ဖွဲ့စည်းပုံစနစ်နှင့် နိုင်ငံတော်တည်ဆောက်ရေးတွင် ပေါ်လွင်ထင်ရှားခဲ့သည့် ဗမာဗဟိုပြုချဉ်းကပ်နည်းမှ ဖြစ်ပေါ်လာခြင်း ဖြစ်သည်။ “မြန်မာမှုပြုခြင်း” ဟူသော စကားရပ်ကို Houtman (၁၉၉၉) မှ အသုံးပြုခဲ့ပါသည်၊ အထူးသဖြင့် ၁၉၈၉ ခုနှစ်တွင် “တိုင်းပြည် ပေါင်းစည်းရေး အကြောင်းပြ၍ အဆုံးစွန်လှည့်စားမှုပြုရန်” နည်းလမ်းတစ်ခုအဖြစ် ဗမာ မှ မြန်မာသို့ နာမည်အပြောင်းအလဲများအကြောင်းနှင့်အတူ “မြန်မာဝိသေသလက္ခဏာဖြစ်ပေါ်စေရန်နှင့် လေ့လာမှုပြုရန်” ဖွဲ့စည်းထားသော သမိုင်းကော်မရှင်များအကြောင်း ဆွေးနွေးရာတွင် ထိုစကားရပ်ကိုအဓိကအသုံးပြုခဲ့ပါသည် (Houtman၊ ၁၉၉၉၊ စာ ၅၃-၅၄)။ ထိုကဲ့သို့ ဝိသေသလက္ခဏာသွတ်သွင်းခြင်း ကိုလည်း “နိုင်ငံ “အတွင်း” ကိုလိုနီပြုမှုပုံစံတစ်ခုအဖြစ်” သုံးသပ်နိုင်ပါသည် (Boutry၊ ၂၀၁၅၊ စာ-၆)။ ဥပမာအားဖြင့် နယ်စပ်ဒေသများ တွင် နေထိုင်သည့် ဗမာမဟုတ်သော တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုအုပ်စုများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ အစိုးရမူဝါဒ အရ ၎င်းတို့ကို “ရှေးဆန်၍ ခေတ်နောက်ကျပြီး ပဲ့ကိုင်လမ်းညွှန်မှု အမှန်လိုအပ်နေသူများ” အဖြစ် ရှုမြင် ထားပါသည် (Walton၊ ၂၀၁၃၊ စာ ၁၁)။ ၎င်းကို သာဓကပြနေသည့်အရာမှာ အခြားတိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်စုနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ နောက်ခံများရှိသော ကျောင်းသူ၊ကျောင်းသားများအား ပညာသင်ကြားပေးရန်နှင့် ထိရောက်စွာ ဗမာမှုပြုနိုင်ရန် အတွက် နယ်စပ်ရေးရာဝန်ကြီးဌာန အုပ်ချုပ်မှုအောက်တွင် သတ်မှတ်ထားသော ကျောင်းများ တည်ထောင်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။
တစ်ချိန်တည်းမှာပင် အခွင့်ထူးခံဖြစ်မှုပိရမစ်ထိပ်ဆုံးတွင် ဗမာတို့ ဝိသေသလက္ခဏာစုရှိနေခြင်းသည် ၎င်းတို့ကို ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒမှ အကျိုးခံစားရစေပါသည်၊ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သမိုင်းကြောင်းအရ တည်ဆဲစနစ်များနှင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံများနှင့် အစိုးရက ဗမာ စာ၊ ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ကိုးကွယ်မှုဘာသာ အယူဝါဒများကို ဦးစားပေး ဆက်ဆံခြင်းတို့ကြောင့် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှု-ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ တိုးတက်ရေးအတွက် လွတ်လပ်စွာလုပ်ဆောင်ခွင့်များစွာ ရရှိစေပါသည်။ သို့ဖြစ်စေကာမူ Walton (၂၀၁၃) က ဗမာတို့က ထိုအခွင့်ထူးခံဖြစ်မှုအား လက်မခံနိုင်ခြင်းကို မီးမောင်းထိုးပြခဲ့ပြီး ၎င်းသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိုင်းရင်းသား စည်းလုံးညီညွတ်ရေး ခိုင်မာစွာဆောက်တည်နိုင်ရန် အားထုတ်ကြိုးပမ်းမှုများကို အဟန့်အတား ဖြစ်စေပြီး ထိုအစား ယှဉ်ပြိုင်မှုပြင်းထန်သော တိုင်းရင်းသားဗဟိုပြုအရွေ့များဖြစ်စေကြောင်း ထုတ်ဖော် ပြောဆိုထားပါသည်။
ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒသွတ်သွင်းခြင်းအား တုံ့ပြန်မှုအဖြစ် တိုင်းရင်းသားဗဟိုပြုဝါဒကို သိမြင်နားလည်မှုမရှိခြင်း
ဗမာမဟုတ်သော တိုင်းရင်းသားပြည်သူများ၏ အတွေ့အကြုံအရ ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒ သွတ်သွင်းခြင်း သည် အုပ်စုလိုက် လူမှုရေး၊ နိုင်ငံရေးအသိစိတ်ဖြစ်စေရုံသာမက ၎င်းတို့ကိုယ်ပိုင် ဝိသေသလက္ခဏာများ ဖြစ်တည်မှုကိုလည်း ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်စေပါသည်။ အစိုးရအဆက်ဆက်၏ ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒ သွတ်သွင်းခြင်း သည် ဗမာမဟုတ်သောတိုင်းရင်းသားအုပ်စုများကြားထဲတွင် ၎င်းတို့ကိုယ်ပိုင် မျိုးနွယ်စု ဝိသေသလက္ခဏာများ ကို ပိုမိုအလေးထားလာစေခဲ့ပြီး တိုင်းရင်းသားဗဟိုပြုသည့် သဘောထား အယူအဆများ ထွက်ပေါ်စေခဲ့သည်။ တိုင်းရင်းသားအုပ်စုတစ်စုစီတွင် ၎င်းတို့ကိုယ်ပိုင်ဘာသာစကားနှင့် မတူညီသော ဓလေ့ထုံးတမ်း အစဉ်အလာများ ရှိပါသည်။ သို့ပါလျက် ၎င်းတို့ဘာသာစကားနှင့် သမိုင်းကြောင်းအစဉ်အလာများကို လူသိများစေရန် အစိုးရ၏ တရားဝင် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံစနစ်နှင့် ပံ့ပိုးကူညီမှု မရှိခြင်းကြောင့် တိုင်းရင်းသား အုပ်စုအများစုက ကချင်နှစ်ခြင်း ခရစ်ယာန်အဖွဲ့ချုပ်ကဲ့သို့ တိုင်းရင်းသား-ဘာသာရေး အုပ်စုအမျိုးမျိုးနှင့် မွန်အမျိုးသားပညာရေး ကော်မတီကဲ့သို့ လက်နက်ကိုင် အုပ်စုများနှင့် ဆက်နွှယ်မှုရှိသော အဖွဲ့အစည်းများ၏ ကွန်ရက်ချိတ်ဆက်မှုများမှတစ်ဆင့် ၎င်းတို့ယဉ်ကျေးမှုကို ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် မြှင့်တင်ရန် ကြိုးစားခဲ့ကြပါသည်။ လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားများသည် ၎င်းတို့၏ ဝိသေသလက္ခဏာများကို ကာကွယ်ရန် အဆင့်ဆင့် အားထုတ် ကြိုးပမ်း၍ တိုင်းရင်းသားဗဟိုပြုလုပ်ဆောင်မှုများ ပေါ်ထွက်လာစေရန် တိုက်တွန်းအားပေးသောကြောင့် မတူညီသော အုပ်စုအသီးသီးကြားတွင် ခွဲခြားမှုများ ပိုမိုနက်ရှိုင်းလာစေခဲ့ပါသည်။
ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒသွတ်သွင်းခြင်းသည် အဓိကအားဖြင့် စစ်ပုံသွင်းထားခြင်းဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ တန်ပြန် ဖြစ်ပေါ်မှုများသည်လည်း ထိုနည်းတူပင်ဖြစ်ပါသည်။ နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းတွင် အစိုးရမှ ကျယ်ပြန့်စွာ ထိန်းချုပ် နိုင်ရန် ကြံစည်အားထုတ်မှုသည် ရက်စက် ကြမ်းကြုတ်သော စစ်တပ်စခန်းချတပ်စွဲမှုများနှင့်အတူ အာဏာသုံး ချုပ်ကိုင်ထားမှုအပေါ်တွင်သာ အမှီပြုနေပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ ဗမာပြည်မမှအာဏာကျင့်သုံး၍ တောင်တန်း ဒေသများကို ထိန်းချုပ်ခြင်းသည် အကြမ်းဖက်ခြိမ်းခြောက်ခြင်းဖြင့် နာခံမှုရှိစေရန် အတင်းအကျပ် ပြုလုပ်ခြင်း ဖြစ်၍ နိုင်ငံတစ်စုတည်းဖြစ်စေရန်နှင့် အာဏာတည်တံ့ခိုင်မြဲစေရန် ပေါင်းစည်းသည့် ပုံစံ ဖြစ်နေပါသည်။ သွတ်သွင်းရန်ကြံစည်အားထုတ်မှုသည် မတူကွဲပြားသော တိုင်းရင်းသား အုပ်စုများကြားထဲတွင် စည်းလုံးမှု မဖြစ်စေခဲ့ဘဲ ထိုအစား တိုင်းရင်းသားအခြေပြုအဖွဲ့အစည်းများမှ စစ်စည်းရုံးခြင်းကို ဖြစ်စေခဲ့ပြီး တိုင်းရင်းသား လူမျိုးစုများရှိရာ ပတ်ဝန်းကျင်ဒေသတွင် စစ်တပ်စခန်းချတပ်စွဲမှုများ ပိုများလာစေခဲ့ပါသည်။ တိုင်းရင်းသား မျိုးနွယ်စုတို့၏ နယ်နိမိတ်မျဉ်းများတစ်လျှောက် ရပ်ရွာလူထုကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ရန် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များနှင့် ပြည်သူ့စစ်များ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့် ၁၉၆၀ ပြည့်နှစ် ကာလများအတွင်း ကချင်နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့ (ကချင်လွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့) သည် လက်နက်စွဲကိုင်လာခဲ့ပြီး ကချင်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်ကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ခဲ့သည်။ မြန်မာနယ်စပ်ဒေသများတွင် ဦးတည်ချက်ပန်းတိုင်နှင့် ရည်မှန်းချက်များမတူညီသော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ (၂၀) ခန့်သည် နိုင်ငံရေးအရနှင့် စစ်မက်ရေးရာအရပါ စစ်ဆင်လှုပ်ရှားလာကြပါသည်။ အချို့သော တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ (EAOs) ကို ပို၍ တည်ထောင်လာခဲ့ကြပြီး ၎င်းတို့ “ချမှတ်ထားသည့် ရည်မှန်းချက်များမှာ ၎င်းတို့လူမှုအသိုက်အဝန်းများအတွက် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်၊ လုပ်ပိုင်ခွင့် အပြည့်အဝ ရရှိရန်” ဖြစ်ပါသည် (International Crisis Group၊ ၂၀၂၀၊ စာ ၂)။
လွတ်လပ်ရေးရပြီးသည့်အချိန်ကစ၍ တပ်မတော်နှင့် EAOs ကြား ပဋိပက္ခများ၏ ရလဒ်တစ်ခု အနေဖြင့် တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများမှ ပြည်သူများသည် အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ဖြတ်ခံရခြင်း၊ မုဒိန်းမှုများနှင့် လူမဆန်စွာစစ်ကြောမှုများကို ခံစားခဲ့ရပါသည် (Smith & Allesbrook၊ ၁၉၉၄)။ မြန်မာနိုင်ငံ တွင် စိုးရိမ်ဖွယ်ရာ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများနှင့်အတူ ပြည်တွင်းစစ်ပွဲများသည် လူနည်းစု တိုင်းရင်းသား ဒေသများတွင် အဓိကဖြစ်ပွားလျက်ရှိနေသော်လည်း လူများစုဗမာများနေထိုင်ရာ ဒေသများတွင်မူ အတော်လေး ငြိမ်းချမ်းနေသည့်ပုံပေါ်ပါသည် (Callahan၊ ၂၀၀၃)။ အတိတ်ကာလ၌ မြန်မာအလယ်ပိုင်း ဒေသများမှ သာမန်ဗမာလူမျိုးတစ်ဦးအနေဖြင့် တိုင်းရင်းသားအုပ်စုများက လက်နက်စွဲကိုင်၍ နိုင်ငံတော်အစိုးရအား အမြဲတမ်း ဆန့်ကျင်တော်လှန် ပုန်ကန်နေရသည့် အကြောင်းရင်းကို လုံးဝ နားမလည်ခဲ့ပေ။ အမှန်အားဖြင့် ထိုအချိန်ကာလတုန်းက ဗမာပြည်မတွင် နေထိုင်သူများသည် စစ်တပ်အတွက် ခုခံကာကွယ်ပေးခဲ့ကြပါသည်။ ဥပမာအနေဖြင့် ၂၀၁၆ နှင့် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ရိုဟင်ဂျာများအား ဦးတည် တိုက်ခိုက်သည့် ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲစဉ်များအတွင်း နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်မရခဲ့သော ရိုဟင်ဂျာများကို “အများအားဖြင့် တရားမဝင် ရွှေ့ပြောင်းဝင်ရောက်နေထိုင်သူများအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်” (Shoon Naing၊ ၂၀၁၉၊ ပိုဒ် ၆)။ မြန်မာအာဏာပိုင်များသည် နိုင်ငံတကာမှ အာရုံစိုက်မှု ရရှိရန်အတွက် ၎င်းတို့ပိုင် အိမ်များကို ရိုဟင်ဂျာများက မီးရှို့ခဲ့သည်ဟု စွပ်စွဲခဲ့ပါသည် (Beech, Nang & Simons၊ ၂၀၂၁)။ နိုင်ငံပိုင် မီဒီယာ၊ စစ်တပ်အရာရှိများနှင့် ဩဇာတိက္ကမရှိသော ဘုန်းတော်ကြီးများက ပြည်သူလူထု၏ အသိအမြင်ကို ပုံသွင်းထားသဖြင့် ဗမာပြည်မမှလူအများစုသည် ရိုဟင်ဂျာတို့အပေါ် ကိုယ်ချင်းမစာနာပေးနိုင်ခဲ့ချေ (Kironska၊ ၂၀၂၁)။ ၎င်းသည် လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားအုပ်စုများကြားတွင် လူများစုဗမာများနှင့် ဗမာကြီးစိုးသော အစိုးရအဖွဲ့များအပေါ် ဧကန်မုချ ပို၍ ယုံကြည်စိတ်ချမှုကင်းမဲ့စေခဲ့ပါသည်။ ထိုဥပေက္ခာပြုခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ မွန်ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးက “ကျွန်တော်တို့ရဲ့ သူရဲကောင်းတွေက သူတို့အတွက် ရန်သူဖြစ်တယ်၊ အပြန်အလှန်ပဲ” ဟု ဖော်ပြပြောဆိုခဲ့ပါသည် (Hirschi၊ ၂၀၁၉၊ ပိုဒ် ၂၁)။ ထိုသို့သော သဘောထား အမြင်များသည် ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီလ စစ်အာဏာသိမ်းယူခဲ့သည့်အချိန်ကစပြီး ပြောင်းလဲသွားပြီလား?
အာဏာသိမ်းမှုအလွန် စစ်တပ်အားဆန့်ကျင်လျက်စည်းလုံးညီညွတ်ခြင်း?
အာဏာသိမ်းမှု ဖြစ်ပွားပြီး ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်ကြာပြီးနောက် မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းလုံး တောရော မြို့ပါမကျန် စစ်တပ်၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများနှင့် ဗြောင်းဆန်နေအောင်ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားဒေသများတွင် တပ်မတော်မှ ကျူးလွန်သော လူမဆန်သောလုပ်ရပ်များကို မကြားဖူးသော (သို့) မယုံကြည်ခဲ့ကြသော လူများစွာသည် လူနည်းစုတိုင်းရင်းသားများ အပေါ် ကိုယ်ချင်းစာနာတတ်ခဲ့ပါသည်။ ပြည်သူများက စစ်တပ်နှင့်၎င်း၏လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုစနစ်အပေါ် မုန်းတီးမှုနှင့် နာကြည်းမှုတို့မှာ ကြီးထွားလျက်ရှိပါသည်။ ရလဒ်အနေဖြင့် စနစ်နှင့်စစ်တပ်သည် ဘုံရန်သူဖြစ်လာပါသည်။ နော်ဆာမူးနှင့် Dillabough-Lefebvre (၂၀၁၁) တို့က “အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ကျေးလက်နှင့်မြို့ပြမကျန် နိုင်ငံတစ်ဝှမ်းရှိ ပြည်သူများသည် စစ်ကြောင့်ဖွတ်ဖွတ်ကြေနေသော နယ်မြေများမှ ဒေသခံပြည်သူများ သက်တမ်းရှည်ကြာစွာ ခံစားလာခဲ့ရသည့် အတိဒုက္ခများကို ပို၍ စာနာနားလည်နိုင် စေပါသည်” (ပိုဒ် ၂၆) ဟု ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့သည်။ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များ၏ လူမဆန်မှုများကို ကြုံတွေ့ ရင်ဆိုင်လာရသည့်အခါ မြို့ကြီးပြကြီးများမှပြည်သူများသည်လည်း ကျေးလက်တောင်တန်း ဒေသများမှ ပြည်သူများ ဆယ်စုနှစ်ချီရင်ဆိုင်လာခဲ့ရသည့် စိတ်ဒဏ်ရာများနှင့်ထပ်တူခံစားရပါသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဗမာအများစုသည် ရိုဟင်ဂျာ လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှုမှာ မဟုတ်မှန်ကြောင်းငြင်းဆိုမိသည့်အတွက် ၎င်းတို့မှားခဲ့ကြောင်းကို လူသိရှင်ကြား ဝန်ခံခဲ့ပါသည်။ ထို့ပြင် အချို့က Facebook ကဲ့သို့ လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာ ပေါ်တွင် ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒသွတ်သွင်းမှုကို မသိနားမလည်ခြင်းနှင့် ဂရုမထားမိဘဲလက်ခံခဲ့ခြင်းတို့အတွက် ဖော်ပြတောင်းပန်ခဲ့ကြသည်။ EAOs တို့နှင့်ပတ်သက်၍ မှတ်သားလောက်ဖွယ် ခံယူချက်သဘောထား အချို့ကိုလည်း တွေ့ရပါသည်၊ အထူးသဖြင့် ပြည်သူလူထုသည် KIA သို့မဟုတ် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး တို့က တပ်မတော်ကို ချေမှုန်းတိုက်ခိုက်သည့် သတင်းများအောက်တွင် ထို EAOs များအတွက် ချီးကျူးဂုဏ်ပြု ဩဘာပေး၍ ဆုတောင်းစကား ပြောဆိုမှုများကို တွေ့မြင်ရခြင်းမှာ ပြည်မမှ ပြည်သူလူထု သဘောထား ခံယူချက်နှင့် စပ်လျဉ်းပြီး အရေးပါသော အရွေ့တစ်ခု ဖြစ်ပါသည်။ [၄]
၎င်းတို့သည် EAOs ကို ယခင်က မနှစ်သက်ခဲ့သော်လည်း ယခုအချိန်တွင် တချို့က ၎င်းတို့ကို ထောက်ခံအားပေး ကြပါသည် (Eckert၊ ၂၀၂၁)၊ ထို့ပြင် မြန်မာနိုင်ငံ အချက်အချာဒေသများမှ လူငယ်အများစုသည်လည်း စစ်တပ်ကို ဆန့်ကျင်တော်လှန် တိုက်ခိုက်ရန် ဆုံးဖြတ်ထားကြပါသည်။
သို့ရာတွင် သဘောထားကွဲပြားမှုများ ပို၍မဖြစ်ပေါ်စေရန် အတိတ်မှကိစ္စရပ်များကို ပြန်မဖော်ထုတ် သင့်ကြောင်း ပြောဆိုထားသူများ၏ မှတ်ချက်များကိုလည်း လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာတွင် တွေ့ရပါသည်။ အချို့သူများက အတိတ်ကာလတွင် တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများအပေါ် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို ပြန်မဖော်ထုတ်ရန် ထောက်ခံပြောဆိုကြသည်၊ အထူးသဖြင့် ရိုဟင်ဂျာလူမှုအသိုက်အဝန်းနှင့် ဗမာလူမျိုးကြီး ဝါဒ သွတ်သွင်းခြင်းအပါအဝင် တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စုအခွင့်အရေးများနှင့် ကိုယ်ပိုင်ပြဋ္ဌာန်းခွင့်တို့သည် သဘောထား ကွဲလွဲစေသည့် အကြောင်းအရာများဖြစ်သဖြင့် အချိန်စောင့်သင့်ကြောင်းနှင့် ပထမဦးစားပေး အနေဖြင့် ဘုံရန်သူကိုသာ အာရုံစိုက်သင့်ကြောင်း အကြံပြုထားကြသည်။ ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒအကြောင်း ဆွေးနွေးရာတွင် အချို့က ဗမာအခွင့်ထူးခံမှု သို့မဟုတ် ကြီးစိုးမှုကို လုံးလုံးလျားလျား ငြင်းပယ်ကြသည်။ ထို့ပြင် ဟုတ်မှန်သည့်အတိုင်း ဗြောင်ကျကျပြောဆိုတတ်သော တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ များအား တိုင်းရင်းသားဗဟိုပြု အမျိုးသားရေးသမားများအဖြစ် သမုတ်သည့် ဝေဖန်မှုများလည်းရှိပါသည်။ အခြားသော ထင်ရှားသည့် ခံယူချက်သဘောထားမှာ မြို့ကြီးပြကြီးတွင်နေထိုင်သူများက EAOs တို့အနေဖြင့် နိုင်ငံတော်ပုန်ကန်သောစစ်တပ် SAC ကို လာရောက်တိုက်ခိုက်ရန်တောင်းဆိုမှုနှင့် ဒီမိုကရေစီပြန်ရရှိပြီးလျှင် ပါဝင်မတိုက်ခိုက်သူများအား မည်သည့်အခွင့်အရေးမျှပေးမည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောဆိုမှုများတွင် ခံစားပိုင်ခွင့် သို့မဟုတ် ကိုယ်ပိုင်သည့် ကိုယ့်နိုင်ငံဖြစ်ကြောင်းအသိစိတ်တို့ကို ဖော်ပြနေပါသည်။ အာဏာသိမ်းယူသည့် အချိန်ကစ၍ ထိုဆွေးနွေးမှုများမှာ စာရေးသူတို့၏ လူမှုကွန်ရက်များအတွင်း ပိုမို အားကောင်း လာခဲ့သော်လည်း ထိုထဲမှ မည်သည့်ခံယူချက် သဘောထားများကို Twitter နှင့် Facebook ပြင်ပနှင့် စာရေးသူတို့၏ သက်ဆိုင်ရာ ပညာရပ်ဆိုင်ရာရပ်ဝန်းပြင်ပမှ အခြားသူများနှင့် မျှဝေ၍ ဆွေးနွေး ပြောဆိုပြီးသနည်း။
ထိုအပြန်အလှန်ဆွေးနွေးမှုများတွင် ပါဝင်သည့်အကြောင်းအရာအတိအကျနှင့် ဦးတည်ချက်သည် မည်သို့ပင်ဖြစ်စေကာမူ ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒခေါင်းစဉ်နှင့် အမျိုးသားရေးဝိသေသလက္ခဏာဆိုင်ရာ မေးခွန်းများမှာ ယခင်ကထက် ပြည်သူလူထု၏ အရေးစိုက်မှုကို ကျယ်ပြန့်စွာရရှိခဲ့ပြီးဖြစ်ပါသည်။ လက်ရှိတွင် ပြည်သူများ ရင်ဆိုင်နေရသည့် စိတ်ဒဏ်ရာဖြစ်စေသော အခြေအနေများသည် ၎င်းတို့အများစုသတိမမူမိသည့် ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် တိုင်းရင်းသားဗဟိုပြုဝါဒထောင်ချက်များကို သိနားလည်စေရန် အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါသည်။ ယခုအချိန်တွင် ထိုစိတ်ဒဏ်ရာများသည် စုပေါင်းဖြစ်တည်နေပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကို မျက်မြင်တွေ့ရပြီးနောက် ပြည်သူများအနေဖြင့် ဆယ်စုနှစ်များစွာ အခွင့်အရေးများ လျစ်လျူရှုခံရပြီး ချိုးဖောက်ခံခဲ့ရသည့်သူများနှင့် ထပ်တူခံစား၍ ကိုယ်ချင်းစာနာတတ်လာပြီ ဖြစ်ပါသည်။ ထိုကဲ့သို့ အသိတရား ခေါင်းထဲဝင်လာခြင်းသည် အမျိုးသားရေးဝိသေသလက္ခဏာ တည်ဆောက်ရေးအတွက် အစကောင်းတစ်ခုဖြစ်ပါသည်၊ အကြောင်းမှာ ထိုကဲ့သို့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သည့် လုပ်ရပ်များ ဖြစ်စေသည့်အကြောင်းရင်းများကို ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းနိုင်ပြီး လူမျိုး သို့မဟုတ် ဘာသာမရွေး လူ့အခွင့်အရေးများနှင့် တန်းတူညီတူဆက်ဆံမှုအစဉ်အလာကို ထိန်းသိမ်းနိုင်မည့် စနစ်တစ်ခုဖြစ်ပေါ်ရန် လမ်းဖွင့်ပေးသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။ ထိုနည်းလမ်းအားဖြင့် ဗမာနှင့်တပ်မတော်ကို ပဲ့ထိန်းနေရာတွင် ထားရှိသည့် လက်ရှိနိုင်ငံရေးဦးဆောင်မှုပုံစံမှအပြီးတိုင်စွန့်ခွာကာ ဥပဒေရှေ့မှောက်၌ တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စု အားလုံးအတွက် တန်းတူအခွင့်အရေးများနှင့် အကာအကွယ်ပေးနိုင်မှုကို အခြေတည်၍ အမျိုးသားရေး လက္ခဏာသစ်တစ်ရပ်ဖြင့် အစားထိုးနိုင်မည်ဖြစ်သည်။
ပြည်သူလူထုအနေဖြင့် တိုင်းရင်းသားမျိုးနွယ်စု အားလုံး၏ အကျိုးစီးပွားကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပြီး ကိုယ်စားပြုနိုင်သည့် ဘုံအမျိုးသားရေး ဝိသေသလက္ခဏာ ရရှိရန်အတွက် အတူတကွယှဉ်တွဲနေထိုင်၍ “ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စု” တည်ထောင်ရန်သဘောတူခဲ့သော် ၎င်းသည် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးဆီသို့ တက်လှမ်းရာ လှေကားထစ် တစ်ထစ် ဖြစ်နိုင်ပါသည်။ လက်ရှိနိုင်ငံရေးအခြေအနေအရ ဗမာမဟုတ်သော ပြည်သူများအတွက် စစ်လျော်ကြေးပေးအပ်ရေးသည် ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးလုပ်ငန်းစဉ်၏ အရေးပါသော အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်နေသော်လည်း စစ်လျော်ကြေးပေးအပ်ခြင်းသည် ထိုလုပ်ငန်းစဉ် အစပြုရန် အတွက် မရှိမဖြစ် ထားရှိရမည့် လိုအပ်ချက်တစ်ခုမဟုတ်ပေ။ စစ်လျော်ကြေးပေးအပ်ခြင်းသည် ဗမာနှင့် ဗမာမဟုတ်သော အင်စတီကျူးရှင်းများကြား အပြန်အလှန်ဆွေးနွေးမှုများမှတစ်ဆင့် အကောင်အထည် ဖော်ဆောင်ရမည့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ပုံစနစ်ဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်တစ်ခု ဖြစ်သောကြောင့် နိုင်ငံရေးအခွင့်ထူးခံများက ပြန်လည်သင့်မြတ်ရေးအကြောင်း စတင် ဆွေးနွေးပြောဆိုပြီးမှသာလျှင် စစ်လျော်ကြေး ပေးအပ်နိုင်မည် ဖြစ်ပါသည်။
ထိုစုပေါင်းဖြစ်တည်သည့်စိတ်ဒဏ်ရာ၊ စာနာမျှဝေခံစားခြင်းနှင့် ဘုံရန်သူဖန်တီးခြင်းသည် အနာဂတ် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် မျှော်မှန်းချက်နှင့် နိုင်ငံနှင့်သက်ဆိုင်သည်ဟုခံယူစိတ် (sense of belonging) တည်ဆောက်ရန်အတွက် စမှတ်တစ်ခုအဖြစ် ပြောင်းလဲလို့ရနိုင်ပါသလား။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၎င်းအစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအနေဖြင့်ပါဝင်သက်ဆိုင်သည်ဟုခံယူစိတ်သည် အမျိုးသားရေး ဝိသေသလက္ခဏာသစ်တစ်ရပ်အဖြစ် တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ပါသလား။
ထို့အပြင် စာရေးသူတို့သည် ဤမျှော်မှန်းချက်ပြည့်ဝရန်အတွက် မည်မျှ နီးစပ်နေပြီနည်း။
မှတ်စု
၁။ သမိုင်းကြောင်းအရ “ဌာနေတိုင်းရင်းသားလူမျိုး (indigenous race)” သို့မဟုတ် “တိုင်းရင်းသားလူမျိုး (national race)” အဖြစ် ဘာသာပြန်ဆိုခဲ့ပြီး ယခုအခါတွင် “တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစု (ethnic nationality)” သို့မဟုတ် “တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုအုပ်စု (ethnic group)” ဟု အင်္ဂလိပ်စာလုံး “race (လူမျိုး)” နှင့်ပိုနီးစပ်သော လူမျိုးစုဖြစ်မှုရှုထောင့်မှ ဘာသာပြန်ဆိုလေ့ရှိပါသည် (International Crisis Group၊ ၂၀၂၀၊ စာ-၆)။ အမှန်အားဖြင့် ၁၈၈၅ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှတို့ မသိမ်းပိုက်မီကတည်းက တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ (National races) မှာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် နေထိုင်လျက်ရှိသော လူမျိုးများ (Races) ကို ရည်ညွှန်းခြင်းမဟုတ်ဘဲ လူမျိုးစုများ (Ethnicities) ကို ရည်ညွှန်းခြင်းသာဖြစ်ပါသည်။
၂။ မြန်မာ တိုင်းရင်းသား မဟုတ်သည့်အကြောင်းပြချက်များဖြင့် (ဥပမာ - ရိုဟင်ဂျာများ) လူမျိုးစုအုပ်စုများ၏ နိုင်ငံသားဖြစ်မှုနှင့် လူမှု-နိုင်ငံရေး ကိုယ်စားပြုမှုကို လက်မခံပေးဘဲ ငြင်းပယ်ခဲ့ကြသည်။ ဖိနှိပ်မှုပုံစံများ ရောယှက်တည်ရှိနေမှု (Intersectionality) ကြောင့်လည်း ထို “အသိအမှတ်ပြုမခံရသော သီးခြားဝိသေသများ” ဖြစ်ပေါ်စေပါသည်၊ ဥပမာအားဖြင့်၊ တောင်အာရှနွယ်ဖွား ဟိန္ဒူဘာသာဝင်နှင့် တောင်အာရှနွယ်ဖွား အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်တို့၏ အတွေ့အကြုံများမှာ တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦးမတူညီကြဘဲ ကွဲပြားခြားနားနိုင်ပါသည်။
၃။ ဥပမာအားဖြင့် အချို့သော အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်လူမျိုး သားမြေးစဉ်ဆက်တို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရာစုနှစ်တစ်စုကျော်ကြာ နေထိုင်လာခဲ့သော်လည်း ၎င်းတို့မှာ မြန်မာတို့ စိတ်ကူးနှင့်ပုံဖော်တည်ဆောက်ထားသော လူမှုအသိုက်အဝန်း (နိုင်ငံ) ၏ အစိတ်အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် သတ်မှတ်မခံရပေ။
၄။ ဤစာတမ်းတွင် ဖော်ပြထားသော လူမှုကွန်ရက်မီဒီယာပေါ်မှ အကြောင်းအရာများနှင့် သက်ဆိုင်သော လင့်ခ်များနှင့် ဓာတ်ပုံရိုက်ချက် မှတ်တမ်းများကို ကျင့်ဝတ်နှင့် လုံခြုံရေးပိုင်းဆိုင်ရာကိစ္စရပ်များကြောင့် ထည့်သွင်းထားခြင်းမရှိပါ။
ကျမ်းညွှန်း
Assistance Association for Political Prisoners. (2021, October 25). Daily briefing in relation to the military coup: Day 267. https://aappb.org/?p=18393
Beech, H., Saw Nang & Simons, M. (2021, October 19). ‘Kill all you see’: In a first, Myanmar soldiers tell of Rohingya slaughter. The New York Times. https://www.nytimes.com/2020/09/08/world/asia/myanmar-rohingya-genocide.html
Boutry, M. (2015). How far from national identity?: Dealing with the concealed diversity of Myanmar. In R. Egreteau and F. Robinne (Eds.), Metamorphosis: Studies in social and political change in Myanmar (pp. 103–126). National University of Singapore Press.
Callahan, M. P. (2003). Making enemies: War and state building in Burma. Cornell University Press.
Clarke, S. L., Seng Aung Sein Myint, & Siwa, Z. Y. (2019). Re-examining ethnic identity in Myanmar. The Centre for Peace and Conflict Studies. https://www.centrepeaceconflictstudies.org/wp-content/uploads/Re-Examining-Ethnic-Identity-in-Myanmar.pdf
Eckert, P. (2021, May 24). Protests, armed clashes highlight tensions on 100th day since Myanmar coup. Radio Free Asia. https://www.rfa.org/english/news/myanmar/coup-100-days-05112021190035.html
Hirschi, E. (May 20, 2019). Mon lead the way in mother tongue education. Frontier Myanmar. https://www.frontiermyanmar.net/en/mon-lead-the-way-in-mother-tongue-education/
Houtman, G. (1999). Mental culture in Burmese crisis politics: Aung San Suu Kyi and the National League for Democracy. Institute for the Study of Languages and Cultures of Asia and Africa (ILCAA), Tokyo University of Foreign Studies.
International Crisis Group. (2020). Identity crisis: Ethnicity and conflict in Myanmar (No. 312). https://www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/myanmar/312-identity-crisis-ethnicity-and-conflict-myanmar
Kironska, K. (2021, May 26). How Myanmar state-run media shaped public opinion on the Rohingya. Central European Institute of Asian Studies. https://ceias.eu/how-myanmar-state-run-media-shaped-public-opinion-on-the-%e2%80%8erohingya%e2%80%8e/
McLaughlin, T. (2021, February 11). Why did it take a coup? The Atlantic. https://www.theatlantic.com/international/archive/2021/02/myanmar-military-coup-joe-biden/617997/
Naw Hsa Moo, & Dillabough-Lefebvre, D. (2021, March 15). While Myanmar’s cities become military occupations, conflict persists in the ethnic borderlands. Transnational Institute. https://www.tni.org/en/article/while-myanmars-cities-become-military-occupations-conflict-persists-in-the-ethnic
Shoon Naing. (2019, September 3). Myanmar forces Rohingya to accept cards that preclude citizenship: Group. Reuters. https://www.reuters.com/article/us-myanmar-rohingya-idUSKCN1VO16D
Smith, M., & Allesbrook, A. (1994). Ethnic groups in Myanmar: Development, democracy, and human rights (No. 25–72). Anti-Slavery International.
Thant Myint-U. (2019). The hidden history of Burma: Race, capitalism, and the crisis of democracy in the 21st century (1st ed.). W. W. Norton & Company.
Walton, M. J. (2013). The “Wages of Burman-ness”: Ethnicity and Burman privilege in contemporary Myanmar. Journal of Contemporary Asia, 43(1), 1–27. https://doi.org/10.1080/00472336.2012.730892
Cite as:
Hannax, Moezat & John Paul (2022). National Identity in Myanmar Understanding Bamar People’s Perspectives on Burmanization and Ethnocentrism. In Reflections on identity, politics, and nation-building in Myanmar beyond the coup. Aruna Global South Blog. March 1.
ဟန္န၊ မိုးဇက်နှင့် ဂျွန်ပေါလ် (၂၀၂၂)။ မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမျိုးသားရေးဝိသေသလက္ခဏာ
ဗမာလူမျိုးကြီးဝါဒနှင့် တိုင်းရင်းသားဗဟိုပြုဝါဒအပေါ် ဗမာလူမျိုးများ၏ ရှုထောင့်အမြင်များကို သိနားလည်ခြင်း။ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ကျော်လွန်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဖြစ်တည်မှု၊ နိုင်ငံရေးနှင့် တိုင်းပြည်တည်ဆောက်ရေးများကို စဥ်းစားသုံးသပ်ခြင်း အထူးစာစု။ အာရုဏ ဘလော့။ မတ်လ ၁ ရက်။